Litosfera: Lurraren kanporengo geruza, lurrazalak eta mantuaren kanporeko eremuak

Geruza zurruna eta solidoa da.

ASTENOSFERA: Kanporengo geruza

Geruza plastikoagoa da eta jariakin baten modura portatzen da, konbekzio-korronteen menera dago.

Zortzi plaka nagusiak

Ozeano Bareko plaka, Ipar Amerikakoa, Hego Amerikakoa, Nazcakoa, eurasiakoa, Afrikakoa, Australiakoa eta antartikakoa.

Azpiplakak

Cocoskoa eta Filipinetakoa.

Plaka tektoniko gehienek bi motatako litosferak dituzte

Litosfera ozeanikoa, meheena eta dentsitate handienekoa da, litosfera honen gainean dago ozeanoetako ura.

Litosfera kontinentala

Lodiena eta arinagoa da, eta urgaineratutako eremuak osatzen ditu.

KONTINENTEEN JITOAREN TEORIA: Alfred Wegener alemaniar meterologoa 1912an teoria azaldu.

Bere teoria zen kontinenteak ez daude geldirik, astiro mugitzen dira.

Hainbat froga bildu zituen

Froga geografikoak: Kontinente batzuen itsasertzak bat datoz, eta baieztatu daiteke antzinakontinentebat osatzen zutela, ondoren, bereizi egin zirela.

Froga geologikoak: Antzinako antzeko egitura geologikoak daude egun ozeanoek bereizitako lurraldeetan.

Froga paleontologikoak: Antzeko fosilak hainbat kontinentetan aurkitzeak antzina kontinenteak elkartuta egon zirela adierazten du.

Froga biologikoak: Organismo batzuek, kontinenteak bereiziostean eboluzionatu eeta gero, espezie desberdinak sorrarazi dituzte Australiako eta hego amerikako martsupialak.

PLAKA MUGIARAZTEN DITUEN ENERGIA

Bero horren zati bat planeta eratzeko aurreneko etapetatik kontserbatzen da, adibidez, meteoritoen talka eta elementu erradioaktiboen desintegrazioak.

ENERGIAREN TRANSMIZIOA

Konbekzio-korronteen sistema, material beroenak eta dentsitate txikienekoak gainazalerantz igotzen dira, han hoztu egiten dira eta jausten dira berriro, ondorioz, nukleotik gainazaleraino transmitizen da energia.

Luma termikoal, lurreko nukleotik urtutako materialak luma termikoen moduan igotzea lurrazaleraino, eta materialak geruza sakonetaraino jaistea xafla zabal edo errezela termikoen moduan mesosferaren hondoraino.

Grabitatearen indarra, materialak hondoratzen diren eremuetan, materialen pisuak berak, arrastean eramanda plakaen gainerako zatia, materialak lurraren barnerantz mugitzea eragiten du.

LITOSFERA DINAMIKAK

Ertz dibergenteak (eraikitzaileak), plakak zakabanatzen dira. Ertz konbergenteak (suntsitzaileak) plakak elkartzen dira. Ertz pasiboak (transformatzaileak) plakak irristatzen dira.

WILSON ZIKLOA

1. kontinente barneko rift bat eratzen da, plaka kontinental baten zatiketaren ondorioz. 2. plaka kontinentalak elkarrengandik aldentzen dira, litosfera ozeanikoan sorrarazten duen dortsala ageri da, ozeano-hedapena. 3. Litorfera ozeanikoa litosfera kontinentalaren azpian hondoratzean da, kostaldeetako mendikateak sortzen dira. 4. arro ozeanikoa itxi egiten da, mendikateak sortzen dira plaka kontinentalen arteko talkaren ondorioz.