Manuel Larramendi: Euskal idazle ospetsuaren lanak

Hegoaldeko idazleak.Sarrera.Manuel Larramendi, era askotako lanen biez euskalerriko jarrera alderazi zien bere garaikideei.Jesuiten kanporatzea mende bukaeran (arrazoi politikoengatik) beherakada literario horren arazoietariko bat izan badaiteke ere mende hartarako azken herenean borboiek eragozpen handiak jarri zituztela erreinuko hizkuntza ez ofizialetan idatzitako liburuak argitaratzeko. Euskaraz eta katalanez.Manuel Larramendi.XVIII, mendeko gizonik ospetsuenetakoa izan zen aita Manuel Larramendi.Euskaldunen hizkuntza du idazgairik kutunena:euskararen azterketaeta defentsa egin zituen ahaleginik behinenak, hizkuntzari dagokionak.-1-De la antiguedad universalidad del Bascuence en España. Euskararen apologia, gure hizkuntzaren aurka kanporatzen ari ziren iritsi eta erasoei aurre egiten dien liburua. Egilearen oinarri filologiko eta historikoa klasiko samarra da: tubalismoan sinesten du, euskara Babeleko hizkuntzen nahasmenduan sorturako mintzairetako bat baita iberiar penintsula osoan zehar hedatzen baitzen.-2-El imposible vencido. Arte de la lengua Bascongada. Hizkuntzaren Artea sasoi hartan Gramatika izaen zen. Euskararen lehen gramatika obra: lehenengo inprimatu zena behintzat, Jakintsurik ustez, euskara ezin zen egokitu gramatika baten arau eta legeetara. Larramendik beren ustea ustela dela erakutsi nahi die, ezina ekinez garaitu egiten dela.-3- Diccionario trilingue del Castellan, Bascuence y Latín. Gaztelaniazko berba dator lehenik, euskal ordaina ondoren eta litenezkoa azkenik. Euskarazo hitz egokirik aurkitzen ez duenean, neologismoak, asmatzen ditu, noizbeinka etimilogia bitxiak sartuz.Larramendi eragina.XVIII.gizaldianBi jesuita guipuzkoar izango ditu jarratzaleri onenak: Agustin Kardaberaz eta Sebastian MendiburuAgustin Kardaberaz.eliz gaiez buruz idatzi zuen batik bat lan bitxi bat: Euskeraren berri onak. Apaizei eta eskoletako maisuei eskainia da, euskaraz ondo irakurri, idatzi eta hitz egiteko erregelak ikas titzaten.Sebastian Mendiburu.Jesuita oiartzuar. Jesusen bihotzarekiko zaletasuna hedatzea zuen helbururik nagusiena.1-Jesusen bihotzaren debozioa 2-Jesusen amore-nekei dagozten zenbait otoitz-gai.3-Euskaldun onaren biziera.Jesuitak atzerriratu ondoren , asko urritu zen Hegoaldeko euskal liburuen produkzioaHegoaldeko antzerkigintzaren hastapenak.Antzerkia ere Iparraldean baino geroago eta motelago agertu zitzaigun Hegoaldean: Francisco Xabier Muniberen El borracho burlado, opera irrigarri elebiduna eta Pedro Ignacio Barrutiaren Acto para la nochebuena edo Gabonetako ikuskizuna.Munibe Peñafloridako kontea ilustratuen burua zen. Obra honeta euskara eta gaztelaina nahasian darabiltza. Barrutiaren lana, euskara hutsean dago (oharrak edo akotazioak gaztelainak).Pedro Ignacio Barrutia.Acto para la nochebuena teatro lan bitxiaren eskuizkribua utzi zigun.Gaia gabonetako misterioa izan arren (Jesusen jaiotza, artzainak, aingeruak, erregeak) ez da Belenen bakarrik gertatzen. Arrasate ere sarritan azaltzen zaigu, leku-denbora aldetik nahasketa gauzatzen delarik. Grazioso edo Barregarriaren papera jokatzen duen pertsonaiaren bitartez lortzen du Barrutiak.