1876ko konstituzioa iruzkina

1876KO KONSTITUZIOA

KOKAPENA: 1876ko konstituzioaren artikulu batzuk jasotzen ditu. Lehn mailako iturri historikoa dauka. Formaren aldetik juridikoa eta eduko politikoa dauka. Borboidarren monarkiaren berrezarkuntzaren ostean kokatzen dugu, 1876ko ekainaren 30an. Egilea Gorteak dira, kolektiboa. Testu publikoa da konstituzioa Espainar guztiei zuzenduta dagoelako eta asmoaetapa honetako Espainako konstituzio berria adierazteko.

TERMINO HISTORIKOAK (Alfonso XII: Erregea 1902tik 1931 arte) (Errege konstituzionala: Aginpidea konstituzioak mugatuta eta zehaztuta dagoenean) (Gorteak: Botere legegilea duen pertsona taldea)

(Estatu konfesionala: erlijio bakarra)

IDEIA NAGUSIAK: Los articulos.

TESTUINGURUA: Lehenengo errepublika amaitu zenean egoera politikoan ezegonkortasuna zen nagusi eta gerra karlista oraindik indarrean zegoen. Canovasek irtembide bakartzat monarkia borboidarra berrezartzea adierazi zien eta armadaren babesaz, Alfonso XII Espainiako erregea izendatu zuten. Alfonso, Canovasen lafuntzaz biztanleen arteko bizikidetza ona eta elizaren babsesa lortzea zuen helburu.

Gorte konstituziogileetako deialdia prestatu zuen konstituzio berri bat prestatzeko. Konstituzio berri hau sufragio unibertsalaren bidez ezarri nahi zuten. Indarrean zegoena aurrekoia zen eta 1876koa, moderatua. 1890an egoera aldatu zen eta Sagasta gobernuburua zela, gizonezko sufragio unibertsala aldarrikatu zuten.

Canovasen helburua konstituzio irekia eta malgua egitea zen, oreka politikoa lortzeko, estatuari agonkortasuna emateko eta pronuntziamenduak ekiditzeko. Horretarako seiurteko demokratikoa gertatu baino lehenagoko egoerara itzuli behar ziren. Konstituzio hau 1931ra arte egon zen indarrean (Primo de Riveraren diktaduraren garaia salbu)

Canovasen sistemaren planteamendua: bi alderdi egon behar ziren gobernuan txandaka baketsua egitek. Alde batetik, Canovasen alderdi liberal kontserbadorea, eta beste aldetik Sagastaren alderdi progresiboa. Txandatze honekin beste alderdi guztiak jokoz kanpo geratu ziren. Hori zela eta, sistema kazikismo eta hauteskunde-iruzurrean soilik funtzionatuko zuen. Kazikeak antzinako lurjabeak izan ziren eta Espainiako bizitza politika, sozial eta ekonomikoa kontrolatzen zuen, ondorioz, boterea handia zeukaten. Nekazariak kazikeen menpe zeuden eta bera euren bizitzen eta ondasunen jaun eta jabe zen. Kazikeek hau erabili zuten hauteskundeetarako emaitzak manipulatzeko eta gobernuan egon behar zen alderdiari laguntzeko hauteskunde-aktak faltsutzen zituzten.

1885an Alfonso XII hil zen eta bere ondorengoa oraindik jaio gabe zegoenez, M. Kristina erreginaorde bihurtu zen. Egonkortasuna ez galtzeko, Canovas eta Sgastak itun  bat sinatu zuten alderdien txandatze-sistema mantentzeko.

ONDORIOAK: Historiako konstituziorik luzeena izan zen, 50 urtze iraun eta 1931 urtea arte iraun zuen. Konstituzio maderatua eta kontserbadorea izan zen, oligarkia interesak ordezkatzen zituena eta alderdibitasun txandaketa onartzen zituen, oso malgua baitzen zehaztasun faltagatik. Gainera, Karlista, errepublikano eta landile oinarriko mugimenduak bazterturik utzi zituzten.