Iraultza liberalak

Liberalismoa: Frantzia Iraultzaren oinordeko mugimendua zen, eta norbanakoaren askatasuna zuen oinarri. Oinarriko askatuasunak ziren: -kontzientzia eta gurtza askatasuna, adierazpen askatasuna, jabetza pribaturako askatasuna... Pertsonak osatzen dute nazioa, herritarrek eta nazioan oinarritzen da estatu liberala. Honek kontituzioa bat euki behar du eta honetan esan behar du: Ea monarkia edo errepublika den, botereen arteko banaketak, exekutiboa, legegilea eta judiziala. Subiranotasun nazionala, nazioak botatzen du bere ordezkariak aukeratzeko. Parlamentua, errolda-sufragioz edo sufragio unibertsalen bidez aukeratzen da. Gizarte liberala norberaren ekimen eta jabetza pribatuan oinarritzen zen. Estatuak ez du parte hartu behar ekintza ekonomikoetan bakarrik babestu behar du gizarte zibilaren autonomia. Nazionalismoa: XIX. Mendetik aurrera nazio kontzeptua aldatzen da; ez du bakarrik esan nahi geografikoa, baizik eta kultura, hizkuntza, historia eta lurralde komunak zituzten pertsonen multzoa. Mugimendu hau ere ideia ilustratuen eragina izan zuen, ilustratuek nazio eskubideak ere defendatzen zituztelako. Nazionalismoa eta liberalismoa batera agertu ziren. Bi nazionalismo mota daude: Bereizketarako nazionalismoa. Nazioak idenpendienteak izan nahi dute beste nazioetatik. Batasunerako nazionalismoa. 1820ko iraultza liberalak: Lehen iraultzak burgesen babesa izan zuten militarren matxinadak izan ziren. Hau Españan gertatu zen. Erebai Napolin eta Sardiniako Erresuman matxinada liberalak egon ziren. Grezian ere egon ziren eta Otomandar inperiotik banatu egin ziren independentzia lortuz 1830. Amerikako koloniar Españolak ere independezizatzen hasi ziren. 1830eko iraultzak: Burgesak zuzenduta izan ziren baina herritarren laguntzarekin krisialdia zela eta. Frantzian Parisko kaleetan borrokan egon ziren 3 egunez karlos X absolutistari boteretik kentzeko eta monarkia liberala aldarrikatu egin zen Felipe Orleansekoa errege izendatzen. Matxinada hauek zabaldu egin ziren Europako beste estatuetara baina guztietan porrot egin zuten. Belgika Herbeeretik independizatu egin zen monarkia konstituzionala ezarriz. 1848ko iraultzak: Krisialdi ekonomikoa oso larria zen eta iraultzetan herritar asko egon ziren, batez ere langileri berriak. Burgesiak errebendikazio liberalak egin zituen eta herritarrak eskaera sozialak egiten zuten. Batu egin ziren eta idei erradikalak eta demokratikoak errebindikatu zuten. Sufragio unibertsala,, herriaren subirotasuna, gizarte berdintasuna... Beste iraultza hasi zen Frantzian eta hedatu zen Europako hainbat hirira zabaldu zen, hauen altxamenduei esker monarkiak kendu, errepublika aldarrikatu eta sufragio unibertsala ezarri zen. Iraultza Suitzan eta 2 Sizilietan lortu zuten konstituzio liberalak. Berlinen Prusiako erregeari eskaini zioten Alemaniako errege izatea baina ez zuen izan nahi. Porrota orokorra izan zen baina gero XIX. Mendearen bigarren erdialdean finkatu ziren liberal politikak. Italia: Batasuna gidatu: Piemonte errege viktor emanuel II gobernuburu cavour estatu kop. 8 burgesiaren egitekoa estatu liberal eta bateratua nahi zuten. kultura-mug. risorgimendua metodoak konkistak eta botaketak emaitza eta ezaugarriak desoreka handia hegoaldea eta iparraldea. Monarkia moderatua. Alemania batasuna gidatu Prusia erregea Gilen I gobernuburu O. Von Bismark estatu kop. 26 azkenean 21 burgesiaren egitekoa burgesiaren interes ekonomikoa izan zen kultura-mugimendu romantizismoa metodoak konkistak eta batasun ekonomikoa emaitza eta ezaugarri Europako potentzia bilakatu.